Tonaal geluid
Tonaal geluid is geluid met een op het beoordelingspunt (binnen het aldaar aanwezige geluid) duidelijk waarneembaar tonaal karakter. De waarneembaarheid van dit karakter vindt op subjectieve wijze plaats [Handleiding].
Hoe stel je tonaal geluid vast
De Handleiding zegt over tonaal geluid dat het geluid vanwege het tonale karakter als extra hinderlijk moet worden beschouwd. Als criterium geldt dat het bijzondere karakter duidelijk hoorbaar is op het beoordelingspunt. Let wel: de beoordeling van de eventuele tonen in het geluid geldt op het beoordelingspunt, en niet direct bij de geluidsbron. Op een beoordelingspunt, meestal bij woningen, kan de beleving nadrukkelijk anders zijn vanwege bijvoorbeeld het achtergrondgeluid. Als er bij een bedrijfstoestand sprake is van tonaal geluid, wordt een toeslag op het bij deze bedrijfstoestand gemeten (of berekende) langtijdgemiddeld deelgeluidsniveau gehanteerd. Deze toeslag is +5 dB. Anders gezegd, tonaal geluid wordt beoordeeld met een straffaktor van +5 dB.
Voorbeelden van tonaal geluid zijn jankende tandwielkasten, brommende transformatoren, gierende ventilatoren (kan duiden op een defect), modelvliegtuigen en bepaalde trilapparatuur (betonindustrie). Niet alles is tonaal, een ruisvormig of sissend geluid lijkt soms op een toon, maar is dat nadrukkelijk niet.
Rekentechnische beoordeling tonaal geluid
Inmiddels is er beoordelingsmethode voor hoorbaarheid van tonaal geluid, dat is de bijlage C “Objective method for assessing the audibility of tones in noise – Reference method” uit de ISO 1996-2:2007 “Acoustics – Description, assessment and measurement of environmental noise – Part 2: Determination of environmental noise levels”. Deze beoordelingsmethode is een technische methode, die op basis van de pieken, de tonen in het geluid, kan aangeven of sprake is van een bepaalde hinderlijkheid. De Raad van State heeft uitgesproken dat deze zogenoemde “kritische bandbreedte methode” kan worden beschouwd als een representatieve methode waarmee tonaliteit kan worden vastgesteld. In het deskundigenbericht is vermeld dat het toononderscheidend vermogen van het menselijk gehoor en het fenomeen maskering, die aan de kritische bandbreedtemethode ten grondslag liggen, als algemeen aanvaarde technisch-wetenschappelijke inzichten beschouwd mogen worden en dat de kritische bandbreedtemethode daarom als een betrouwbare en bovendien reproduceerbare en verifieerbare methode mag worden aangemerkt, om de mate van waarneembaarheid van tonen in een breedbandig geluidssignaal vast te stellen.
Met andere woorden, de hoorbaarheid van de tonen op het beoordelingspunt is afhankelijk van de onderscheiding van deze toon bij een bepaalde frequentie in vergelijking met de omliggende frequenties. In de onderstaande afbeeldingen twee voorbeelden van een dergelijke door ons uitgevoerde analyse op verschillende tijdstippen.
Figuur 1: Niet tonaal, meting in de avond, de toon is onvoldoende hoorbaar
Figuur 2: Wel tonaal, meting in de nacht, de toon is wel hoorbaar